همشهری- زهرا رفیعی: از ۱۲۸ گونه جانوری و مهره‌دار در کشور برای ۲۳ گونه «برنامه عمل» تدوین شده و اعتباراتی به منظور اجرایی شدن آن در نظر گرفته شده است. ۸ گونه از آنها در استان تهران نیز زندگی می‌کنند. زیستگاه‌های استان تهران هر چه به شمال و شمال شرق می‌رود برای برخی گونه‌ها مساعدتر از شرق و جنوب شرقی است. در غرب استان تهران اوضاع محیط زیست به دلیل تغییر کاربری‌ها و تعارض با زیستگاه‌های انسانی اوضاع چندان مطلوبی ندارد. ۸ گونه در استان تهران برنامه عمل دارند که شامل آهو، پلنگ، خرس قهوه‌ای، قوچ و میش، آهو، بالابان، هوبره آسیایی، افعی لطیفی و قزلآلای خال قرمز است.
۱ - آهو: آهوی گواتردار ایرانی (جیران از نام‌های محلی این گونه است)
زیستگاه: این گونه در اکثر مناطق کشور به جر مناطق جنگلی استان‌های شمالی و آذربایجان غربی وجود دارد. در تهران این حیوان را می‌توان در پارک ملی سرخه حصار و پارک ملی کویر (دشت مکوش) یافت.
مخاطرات: شکار و تخریب زیستگاه
۲ - پلنگ: جمعیت پلنگ ایرانی در دهه‌های اخیر در گستره پراکنش تاریخی خود به شدت کاهش یافته به گونه‌ای که این زیرگونه از پلنگ‌های آسیایی در برخی مناطق ناپدید شده است.
زیستگاه: همه جای ایران. در تهران این گونه در عمدتا در منطقه شکار ممنوع گاوده دیده شده است
مخاطرات: تعارض با جامعه محلی، عدم آگاهی دامداران از پوشش بیمه خسارت پلنگ، شکار، کمبود طعمه، تخریب زیستگاه
۳ - خرس قهوه‌ای: این روزها خبر از ورود خرس به زیستگاه‌های انسانی و نقابل منجر به مرگ این حیوان در کشور شنیده می‌شود. نجات خرس شهرستان میگون آخرین مواجهه انسان و خرس در تهران بوده است
زیستگاه: مناطق کوهستانی زاگرس و البرز. در تهران این گونه در شمال و شمال شرق مشاهده شده است.
مخاطرات: به دلیل آسیب به باغ‌ها، مزارع و گهگاه دام اهلی، توسط مردم محلی کشته می‌شود
۴ - قوچ و میش: جمعیت انواع قوچ و میش در معرض خطر است اما اوضاع تهران بسیار خوب است.
زیستگاه: زیستگاه قوچ و میش اوریال شمال شرق کشور و قوچ ارمنی در غرب و شمال غربی یافت می‌شود. گونه پازن در همه جای ایران یافت می‌شود. بیش از ۲۰ درصد قوچ و میش‌های کشور در ارتفاعات شرقی تهران زندگی می‌کنند
مخاطرات: شکار غیر قانونی
۵ - هوبره: هوبره پرنده‌ای نیمه‌مهاجری است که در فصل زمستان به نقاط گرم شبه‌جزیره عربستان و جنوب ایران مهاجرت می‌کند
زیستگاه: بیابانها و دشتهای نیمه بیابانی و خشک کشور. در پارک ملی کویر در جنوب تهران این گونه مشاهده شده است.
مخاطرات: قاچاقچیانی که برای قوش‌بازان در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پرنده تهیه می‌کنند اصلی‌ترین مخاطره هوبره‌ها هستند. جمعیت‌های این گونه را خشکسالی هم تهدید می‌کند.
۶ - بالابان: بالابان یک گونه پرنده شکاری از تیره شاهین‌سانان است که در کنترل آفات و انواع و اقسام جوندگان موثر است
زیستگاه: این پرنده شکاری از شمال چین تا اروپای مرکزی قابل مشاهده است. در تهران این گونه را در ستیغ البرز می‌توان دید.
مخاطرات: قاچاقچیان و قوش‌بازان در کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس
۷ - ماهی قزلآلای خال قرمز : حضور ماهی قزلآلای خال قرمز در یک اکوسیستم نشانه سلامت آن و مهم‌ترین شاخص زیستی و بیولوژیکی یک منطقه است
زیستگاه: رودخانه منتهی به خزر و در تهران پارک ملی لار
مخاطرات: صید بی‌رویه و غیرمجاز و گونه‌های مهاجم مثل قزلآلای رنگین‌کمانی و ماهی تیلاپیا
۸ - افعی لطیفی: این مار با توجه به محدوده بسیار کوچک زیستگاهی و روند رو به کاهش جمعیتی و روند رو به تخریب محیط زیست خود در فهرست جانوران در معرض خطر انقراض قرار دارد.
زیستگاه: کوه‌های صخره‌ای ارتفاع ۲۱۸۰ تا ۲۹۰۰ متری پارک ملی لار زندگی می‌کند.
مخاطرات: تخریب زیستگاه
اولویت های حفاظتی تهران
علیرضا مزینانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران: براساس آخرین سرشماری جمعیت علفخواران بزرگ جثه، تعداد ۲۷ هزار و ۳۸۹ راس قوچ و میش، کل و بز، آهو و جبیر در سطح استان و در ۱۰ منطقه تحت مدیریت و حفاظت و برخی زیستگاه‌ها و مناطق آزاد سرشماری شده است. پیگیری اجرایی شدن برنامه عمل حفاظت از ۸ گونه مهم را از جمله اقدامات شاخص در محیط زیست تهران است این برنامه عمل برای گونه‌های جانوری در معرض تهدید و انقراض شامل پلنگ، خرس قهوه ای، قوچ و میش، آهو، هوبره، بالابان، افعی لطیفی و ماهی قزل آلای خال قرمز است و بر اساس این برنامه با توجه به نیازسنجی‌های صورت گرفته، ضرورت‌ها و اولویت‌های حفاظتی و تحقیقاتی همچنین فرصت‌ها، تهدیدها و ظرفیت‌های موجود مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نظر شما